Mangain/Mangampu Marga

 PEDOMAN ADAT PSDBJ

Mangain/Mangampu Marga

Ditulis oleh Tim Adat PSDBJ (2025)

Ulaon na rumit do sasintongna mambahen marga dihalak Batak, alai marsintuhu. Sahat do ulaon si ssongon i tu Bonaniari. Dungi muse, istilah manang hata MANGAIN pe hurang pas do molo tujuanna asa marmarga boru sileban i (nanaeng parumaen i).

Satingkosna, dua do kategori mambahen marga di Habatahon, ima Diampu dohot Dipampe. Jadi, adongma konsep Mangampu Marga dohot Mamampe Marga, ndang Mangain Marga. Mangain Boru manang Mangain Anak tadok, hape so di na mangain i naumporlu naeng marianakhon ibana. Di na naeng Parumaen on do manang naeng Hela on do, ingkon mar marga parumaen manang hela on, ima marga na raja, asa boi ulahononhon Adat Dalihan Natolu.

Tadok ma i tu Tulangna, Sorang mangodang.

Tapamanat ma pangantusion ni:

  1. Mangain
  2. Mangampu
  3. Mamampe

Mangain

Lapatan ni mangain ima manarik, mambuat, meng-ambil asa gabe boruniba manang asa gabe anakniba halak na ro i, nitarik tu diriniba.

Somalna dalam proses (hukum) resmi hilang ma hak awal ni nampunasa hian, molo nunga gabe milikniba na binuat i. Lebih cenderung meng-adopsi do lapatan ni on di mata hukum. Di iba (di na mangain) do rumingkot umbahen na nitarik/diain siboru manang sidoli i, ndada di na niain i. Maksudna, na ringkot di iba do umbahen na niain.

Hape dalam kepentinganna, siboru manang si sidoli do na naeng marhasohotan marhite adat Batak. Jadi, ibana do na porlu memenuhi syarat asa gabe boru ni raja manang anak ni raja, yaitu mempunyai marga dalihan natolu. Alani nasida do na mangido manang manjalo marga (menerima marga manang mangauhon marga), mangampu marga ma goarna songon na pinatorang di toru on.

Mangampu Marga

Mangampu lapatanna manjalo, mangauhon atau meng-ya-kan. Di adat Mangampu Marga, dijalo na bersangkutan ibana gabe marga “x”, ala porlu marga i di ibana. Asa boi ibana masuk tu parsaoran ni masyarakat Batak jala parsidohot di Ruhut Paradaton Dalihan Natolu, ingkon adong Margana (na so marmarga do boi manjalo marga).

Marga dia na boi pangidoonna, berkaitan ma on tu poda dohot tona, ima boru ni Tulang manang anak ni Namboru, jala boi manunduti sahat tu ompungna.

“Hot pe jabu i tong do margulang-gulang, sian dia pe mangalap boru bere i hot do i boru ni tulang”.

Mamampe Marga

Mamampa lapatanna mameakkon marga tu sasahalak. Molo didok: “Ampehon jolo sobani tu abarangku”, di bahasa Indonesia artinya “Letakkan dulu kayu bakar itu di bahuku.

Boi ala ni pangidoan ni na bersangkutan, boi ala dos ni roha ni marga i. Alai gumodangan do ala sihol ni roha ni marga i asa lam togu parsaoran nasida. Boi muse do ala ni historis, perjuangan, dohot lan na asing.

Ndang boi naung marmarga Batak mamangke dua marga. Somalna tu halak sileban do ulaon mamampe, isarana tu pangulu,  pejabat, dohot na asing.

Dipatupa ma adat na marsituhu, na disetujui masyarakat horja/bius.

Ingkon tangkas do Ompuna dohot  tarombona.

Marnida na tolu pangalapation on, Mangampu ma ra na jumonok jala na tumingkos tu na taulahon saleleng on. Hape sai mangain ma tadok, holan masalah istilah ma i, anggo pangantusion na sintong mangampu do, ima mambahen marga asa boi mardalan adat.

Na mangihut muse, molo baoa na naeng mambahen marga ala ni nanaeng hela, naeng ma nian songon ulaon Mamampe Marga i diulahon, unang mangampu, apalagi mangain, asa pintor raja.

PROSES

Tung tadok pe goarna Mangain saleleng on, onma proses ni Mangampu/Mangain (dengan prosesi adat Perkawinan),

Parjolo, ulaon keluarga do on. Urusan pribadi/ripe ni nanaeng marparumaen i do pasahat tu Hula2na asa gabe borunasida ma parumaenna i. Saripe do mangulahon on.

Molo siboru do na naeng di-marga-hon, denggan ma dipangido (tu hula-hula) asa gabe nasida natoras ni si boru na naeng parumaen on. Molo adong dua-tolu hula-hula namarhaha-maranggi, ingkon denggan do mardos ni roha nasida ise na gabe amana. Nasida na marlae manang martunggane ma pados roha.

Boi do todoon ise pinillit ni roha nagabe natoras ni parumaen on, sah do i. Alai di adatna sai ingkon patamaon manang marpanungkun ma hita tu hula-hula siangkangan, tapaboa na dirohanta, asa uli.

Ala laho tu ulaon unjuk dope rencana, huhut do ingkon tangkas hataan nasida taringot tu angka siulahononhon selanjutna, rumang ni ulaon, tarlumobi biaya na porlu, harugian sahat tu pamasumasuon dohot unjuk, jolo adong do sitiopon hata sepakat.Songon suhut, manang natua-tua ni sidoli, ingkon rade ma hita menanggung angka biaya ni Parboru. Ndang sai sude hulahula olo bebanhononhon biayana tu nasida.

Dung adong kesepakatan di keluarga i, paboaon ni na mangain i ma tu punguanna, punguan ni Margana laho patupa adat Pangainon nasida.

Dang dohot Paranak diulaon na mangain Boru i.

Punguan ni marga i do mangulahon ulaon adat pangainon sesuai dohot peraturan/proses na berlaku umum di ganup marga i.

Catatan:

Godang do ni ida masibaen lomona be dope di acara pangainon on, tarlumobi diangka marga apala na so hantus dope pengaturan ni paradaton na.

Padalanon ni suhut (namangain) ido gokkon jou-jou. Somalna laos udut ma i di 3 M (Marhusip-Patua Hata, Martumpol-, Martonggoraja)    Punguan ni Margana i nama mangulahon acara/proses pangainon.  Dung sidung pe acara pangainon, jala nunga be saut siboru i mar marga (setelah di ain), ro ma paranak Patuahata dohot marhusip.

Prosesi adat “mangain” di hita Debataraja (Jabodetabek) naung diaturhon asa uli, denggan, bermakna, dos, jala seragam, songon onma.

Naparsidohot di ulaon on:

  1. Suhut (na mangain), dongantubuna, mar ompu-ompu, dohot Boru
  2. Hula2 ni suhut (Sibahen Parompa)
  3. Perwakilan ni na Haha Anggi 3 Horong Debataraja (Babiat naingol, Sampetua, Marbulang) dohot Boru
  4. Si ula adat, asa dimpos pardalanna
  5. Pengurus ni Punguan (PSDBJ)
  6. Dongan Sahuta
  7. Dohot do disi Natoras ni Pangoli, ai boru ni Hula-hula i do nasida

Panduanna:

  • Pengurus ni Punguan dohot seksi Paradaton do manguluhon prosesi dohot mamutushon ulaon i, asa sah gabe marmarga boru i, di sah kan natorop (loloan)
  • Martudu tudu ni sipanganon do disi, sian hasuhuton tu namardongan tubu, ingkau mangan goarna, manubut roha ni dongantubuna.
  • Ditangkasi pangitua ni punguan ma natoras (pangintubu) ni si boru i, jala dipatangkas ma muse dohot siboru, patorangkon proses dohot rumang ni adat di Habatahon, Patorangon denggan, atik tung boha adong keberatan
  • Ditiroi Punguan ma natoras (na mangain i) asa ditugu-togu boru sorang magodang i tu parsaoran ni adat Dalihan Na Tolu.
  • Mardalan do pago-pago tu na mar ompu-ompu di marga i, tu na marhorong-horong, tu punguan, nang tu dongan sahuta.

Dung singkop pe sude i asa diadophon siboru naung mar marga on tu tulangna (tu hula2 ni hasuhuton),   paboa adong na sorang mangodang Bere nasida. (sai matua siampudan do naniain).  Ulosan ni Tulang i ma “berena” i, ulos parompa, jala pasahaton ma piso-piso tu hula-hula i.

  • Mardalan ma pasituak na tonggi tu sude loloan, selesai.
  • Selanjutna di ulaon unjuk dang sitaringotan boru i na niain, sandok boru ni raja do i, mar-Marga.

Dos do “mangain” boru dohot anak ianggo di tahap si songon on, ala ni i unang pola tinambaan angka na asing, misalna di dia hutana, na dia haumana, tombakna, dohot angka na asing. Molo goarna tinambaan gabe adong goar Batak rupani, nauli ma i.

Jala ndang dos tata-cara (prosesi) pangainon ni Na NAENG PARUMAEN dope, dohot NAUNG PARUMAEN hian.

MANGAIN/MANGAMPU Marga tu NAUNG PARUMAEN hian.

Berbeda do Proses “pangainon” molo naung Parumaen na naeng niain i.   Molo tu naung parumaenniba, naeng bahenon i gabe boru ni tulang ni ianakhonniba, ndang songon na di ginjang i prosesna, ima . songon proses ni na pina-ainhon tu hula-hula.

Molo naung parumaenta hian (nunga tarpasu-pasu, manang nunga ra marianakkon alai dang diadati dope), hita do (natoras) udur dohot dongan tubunta mamboan Anakta dohot parumaenta on tu huta ni hula-hula i (tulang ni anakta) mangido asa dibahen nasida i parumaenta gabe boruna. Alai tangkas tutu ingkon jolo adong do kesepakatan tu hula-hula na olo nasida manjalo dohot mangulahon.

Dung diolohon hula-hula, nasida do patupa adat pangainon, alai parsidohot ma hita di ulaon manang diadatna. Borhat ma uduranta mamboan parumaenta on tujabu ni hula-hula i, pasahathon asa dibaen hulahula i parumaenta on gabe boruna, jala hita do pasahat pago-pago dohot angka piso-piso tu dongantubuni hula-hula i, dohot angka dia adat napinangido ni nasida.

Prosesna hira sarupa tu namanulangi Tulangna, alai huhut pa ampuhon asa gabe boru ni tulang (hulahula i) parumaen i. Onma hata ni tulang:

Hot pe jabu i tong do margulang-gulang 
Boru dia pe naung dialap bere i, hot do i boru ni Tulang
Sai tong do i tarida nang pe dihunghupi rere
Sai tong nama i boruniba, boru dia pe dialap bere

Totop do ingkon naung adong dos ni roha manang kesepakatan sebelumna,  tarlumobi di sipatupaon, sijamaon ni tangan, partingkian, angka biaya-biaya, dohot lan na asing.

Dung sidung na pa-ainhon siboru/parumaen tu hula-hula i, somalna laos udut ma hataon disi ulaon adat na hombar,  Mangadati manang Sulang2 Pahompu. Laos diuduti ma ulaon Mangalap ari / Manaruhon situtungon, Marhata Sinamot.

Denggan ma molo naung jolo singkop ma dititi hian inganan (gedung) dohot angka partingkian, suang songon i angka sijamaon ni tangan.

Godang do niidanaung mabalu mangain. Hurang pas do nian i, jala ndang suman. Tung pe sorang magodang istilahna, naeng ma nian lengkap (suami-istri) angka na mangain, asa singkop tangiang dohot pasu-pasu ni hula-hula i, unang gabe pa ro ilu (admin, diedit tanpa mengubah isi).

Posted in Uncategorized.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *